Technika Grzewcza i Sanitarna
INSTAL-MNOCHY
ul. Parkowa 1 b
47-100 Błotnica Strzelecka
Tel.: +48 77 4619065
Fax: +48 77 4619065
E-mail: biuro@instal-mnochy.pl
Systemy wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła z powietrza wywiewanego potocznie nazywane rekuperacją - zagadnienia teoretyczne
Odzysk ciepła
Wentylacja, rekuperacja, odzysk ciepła. Tajemnicze zagadnienia? Już nie, teraz to wymóg nowoczesnego budownictwa. Co warto wiedzieć i jak zaplanować budowę lub modernizację domu, aby ten niezbędny, ale często bagatelizowany element wyposażenia i funkcjonowania domu wykonać prawidłowo. Jakie oszczędności daje rekuperacja?
Rekuperacja – jak to działa
Centrala wentylacyjna z odzyskiem ciepła jest częścią składową całego systemu wentylacyjnego budynku. Jej główne zadanie to zapewnienie stałej wymiany powietrza i jednoczesne ograniczenie kosztów związanych z ogrzewaniem budynku poprzez odzysk ciepła z powietrza oddawanego na zewnątrz za pomocą systemu wentylacyjnego.
Oszczędność polega na wyrównaniu temperatur pomiędzy dwoma strumieniami powierza przepływającymi przez rekuperator . Zimą, powietrze wchodzące do budynku jest zimne, a powietrze wychodzące ciepłe, dlatego w wymienniku powietrze wchodzące ogrzewa się od wychodzącego. Latem proces jest odwrócony - wewnątrz domu powietrze jest chłodniejsze, na zewnątrz gorące. Powietrze wchodzące do budynku schładza się od powietrza wychodzącego.
Rekuperator zawsze będzie powodował wymianę ciepła pomiędzy powietrzem wchodzącym a wychodzącym. W okresie zimowym podczas sezonu grzewczego dom jest ogrzewany przy pomocy centralnego ogrzewania, w ten sposób uzupełniane są straty ciepła wynikające z otwierania drzwi wejściowych, przenikalności ścian, okien, dachu oraz strat wynikających z funkcjonowania różnych instalacji. W okresie letnim wnętrze domu staje się coraz cieplejsze w wyniku kumulowania się energii słonecznej wpadającej przez okna, energii cieplnej wynikającej z użytkowania kuchni, łazienek czy po prostu energii wypromieniowywanej przez ludzi. Proces ten przebiega wolniej w domach o dużej kubaturze i wykonanych z materiałów kumulujących ciepło.
Aby zwiększyć sprawność układu rekuperator powinien być wyposażony w by-pass, czyli urządzenie działające jako "omijacz" wymiennika ciepła. W sytuacji, gdy latem na zewnątrz temperatura spada (noc, deszcz itp.), warto jest korzystać z takiego chłodniejszego powietrza bezpośrednio, bez przepuszczania go przez wymiennik rekuperatora, który spowodowałby ponowne ogrzanie powietrza wchodzącego, czyli praktycznie zlikwidowałby nam efekt schłodzenia. W starszych typach rekuperatorów by-pass wykonywany był w formie wkładu letniego, który umieszczało się wewnątrz urządzenia zamiast oryginalnego wymiennika ciepła na cały okres letni. W przypadku, jeśli budynek nie posiadał wymiennika gruntowego, konieczne było znaczne redukowanie pracy lub wręcz wyłączanie systemu wentylacyjnego w okresie upałów, aby uniknąć dodatkowego ogrzewania budynku przez system wentylacyjny oraz nagrzewania wnętrza rur systemu wentylacyjnego.
Obecnie dostępne są już rozwiązania inteligentne - rekuperatory wyposażone w by-pass automatyczny, otwierający się lub zamykający w zależności od 4 parametrów temperaturowych i dostosowujący temperaturę powietrza do tzw. "temperatury komfortowej", czyli ustalanej przez użytkownika temperatury optymalnej dla wnętrza budynku. W efekcie otwieranie i załączanie by-passu następuje całkowicie automatycznie, w zależności od warunków panujących na zewnątrz oraz temperatury wewnątrz budynku. W efekcie obsługa systemu wentylacyjnego staje się o wiele prostsza i skuteczniejsza - użytkownik nie musi pamiętać, że trzeba przełożyć wkład letni czy ręcznie przełożyć przepustnicę. Jakie możliwości oszczędności daje rekuperacja?
Część specjalistów opowiada się za tym, aby przykrych zapachów z gotowania i smażenia nie wprowadzać w wewnętrzną cyrkulację powietrza. Tylko usuwać je bezpośrednio na zewnątrz budynku. Ta opinia ma tyle samo zwolenników, co przeciwników.
Jeśli nie korzystamy z wentylacji grawitacyjnej to także nie instalujemy kominków dachowych i systemu kanałów z nimi połączonych. Przy zastosowaniu mechanicznej wentylacji, która zapewni stałą wymianę powietrza o odpowiednich parametrach, możemy część okien zastąpić witrynami, które nie mają możliwości otwierania np. połówka okna jest stała. Dodatkowo okna w domu z system rekuperacji nie muszą być wyposażone w mikro nawiewniki.
Dobór instalacji rekuperacyjnej
Czym należy kierować się przy doborze całej instalacji wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła:
projekt instalacji:
Instalacja wentylacyjna często traktowana jest jako mało istotny element. Jednak późniejsza eksploatacja bardzo szybko udowadnia znaczenia wentylacji. Złe samopoczucie, bóle głowy, ciągłe przeziębienia i niska odporność organizmu, zły sen, to często skutki niewłaściwej wentylacji lub jej braku. Zagrzybienia, zawilgocenia, głośna praca instalacji, nieprawidłowe ciśnienie nadmuchu to wszystko skutki nieprawidłowości w systemie wentylacji. Aby zapewnić prawidłowe działanie wentylacji mechanicznej należy zwrócić się do specjalisty, który dokona odpowiednich obliczeń i odpowiedni dobierze wszystkie elementy składowe systemu. To samo dotyczy doboru samego rekuperatora: Należy zwrócić się z tym do specjalisty, najlepiej z większym doświadczeniem dotyczącym instalacji domków jednorodzinnych.
Procentowa sprawność centrali wentylacyjnej jest często parametrem mylącym. Wielu producentów podaje teoretyczną sprawność w warunkach idealnych, przy minimalnym przepływie powietrza przez wymiennik. Dlatego trzeba zwrócić uwagę na wykres sprawności w zależności od wartości przepływu strumienia powietrza. W rzeczywistych warunkach sprawność może być o wiele niższa od prezentowanej przez producenta wartości często traktowanej jako chwyt marketingowy. Próba zwiększenia sprawności każdorazowo wpływać będzie na zwiększone zużycie energii elektryczne w stosunku do wartości nominalnej deklarowanej przez producenta. W efekcie końcowym zakup i użytkowanie centrali o wysokim procentowym współczynniku odzysku ciepła może być mniej ekonomiczne od zamontowania centrali o mniejszym współczynniku odzysku ciepła, ale równocześnie posiadającej mniejsze zużycie prądu sprawność centrali wentylacyjnej:
spręż centrali:
Jest to wielkość, mająca znaczenie w przypadku instalacji z długimi przewodami wentylacyjnymi o długości przekraczającej 20m. Spręż oznacza siłę, z jaką rekuperator wpycha powietrze w przewody wentylacyjne oraz zasysa powietrze z zewnątrz. Im wielkość ta jest większa, tym silniejsza jest centrala. Wartość ta ma olbrzymie znaczenie w przypadku instalacji powiązanej z gruntowym wymiennikiem ciepła. W takim przypadku oraz przy stosowaniu instalacji z długimi odcinkami kanałów wentylacyjnych warto jest zasięgnąć porady specjalisty, który obliczy tzw. spadki ciśnienia na instalacji wentylacyjnej w domu.
akustyka pracy:
Bardzo ważna jest wartość hałasu pracy centrali. Z zasady rekuperatory z wymiennikiem obrotowym są o wiele głośniejsze od rekuperatorów z wymiennikiem krzyżowym. Ważny także jest materiał, z którego wykonano obudowę. Wykonana z metalu obudowa oraz metalowy wymiennik ciepła kurcząc się i rozszerzając pod wpływem zmian temperatur po dłuższym okresie eksploatacji może poluzować się na łączeniach i zacząć rezonować, powodując uporczywy denerwujący dźwięk. Wysokiej klasy centrala to także mniejsze wydatki na tłumiki hałasu na przewodach czy konieczność wykonania zabudowy w pomieszczeniu dźwiękoszczelnym, lub dodatkowej obudowy.
instalacja doprowadzająca i odprowadzająca powietrze:
Zalecane jest stosowanie przewodów izolowanych. Zmienne warunki temperaturowe w niesprzyjających okolicznościach mogą doprowadzić do powstawania zjawiska wykroplenia pary wodnej na powierzchni instalacji. Zawilgocenie miejsc do tego nie przygotowanych może skutkować pojawieniem się zagrzybienia. Dodatkowo izolacja przewodów zdecydowanie zwiększa akustyczny komfort użytkowania instalacji. Na komfort akustyczny duży wpływ ma także odpowiedni dobór przekrojów kanałów wentylacyjnych. Stosowanie przewodów o zbyt małych przekrojach zwiększa opór w transporcie powietrza, co powoduje zwiększenie szumu przesyłu oraz zwiększoną pracę centrali. Zbyt małe przekroje to także wyraźnie słyszalny szum na anemostacie. Warto także zwrócić uwagę na materiał, z jakiego wykonano anemostat. Ze względu na właściwości elektrostatyczne na anemostatach plastikowych osadza się zdecydowanie więcej kurzu niż na anemostatach wykonanych z metalu. Czerpnie i wyrzutnie powietrza powinny być wykonane z materiałów odpornych na działanie warunków atmosferycznych- jakość wykonania.
Dla rekuperatora charakterystyczna jest praca ciągła. Ważne, zatem jest wykorzystanie wysokiej jakości trwałych wentylatorów. Obudowa powinna być estetyczna, oraz powinna charakteryzować się dobrą izolacyjnością termiczną i akustyczną. Obudowy metalowe rekuperatorów są raczej mniej wskazane do zastosowań domowych ze względu na większą przenikalność cieplną, gorsze właściwości akustyczne oraz możliwość powstania rezonansu.
Dlaczego warto stosować rekuperację
Komfort użytkowania własnego domu, z odpowiednim mikro klimatem wewnątrz z zastosowaniem technologii pozwalającej ograniczyć straty ciepła wentylacyjnego, a przez to koszty użytkowania budynku to najważniejsze zalety tego systemu. Właściwy mikro klimat w przypadku budynków nowo wznoszonych lub poddanych termo modernizacji to sprawa kluczowa. Na porządku dziennym są sytuacje, gdy po wykonaniu termomodernizacji pomieszczenia zamieniają się w wylęgarnie grzybów i stanowią zagrożenie dla swoich użytkowników. Dlatego tak ważne są sprawy wentylacji i wymiany powietrza.
Dobrze zaprojektowana instalacja wentylacji mechanicznej z rekuperacją, może w znacznym stopniu ograniczyć wydatki związane z innymi elementami wyposażenia. Porównując koszt wykonania instalacji z odzyskiem ciepła z możliwymi do osiągnięcia oszczędnościami, oraz późniejszymi kosztami eksploatacji i komfortem użytkowania budynku, powinniśmy zdecydować o rodzaju instalacji. Warto, więc przeanalizować indywidualny kosztorys budowy, aby zobaczyć gdzie możemy szukać dalszych oszczędności. Mechaniczna wentylacja nie korzysta z kanałów i kominów przeznaczonych do wentylacji grawitacyjnej, dlatego też budowę komina można ograniczyć do tych kanałów kominowych, które zapewnią odprowadzenie spalin z kominka lub pieca c.o. bardzo często sprawą sporną pozostaje wyciąg kuchenny.
Opracowano na podstawie materiałów Dospel, Bartosz, Pro-Vent, rekuperatory.pl